PROFILAKTYK.ORG

Można by uznać, że na temat wolności i odpowiedzialności w procesie wychowania  powiedziano już wszystko i wystarczy tylko sięgnąć do klasyków pedagogiki ogólnej czy filozofii wychowania, by wyjaśnić swoje wątpliwości. Dlatego autorka nie rości sobie praw do ponownych reorganizacji dotychczas opisanej wiedzy, czy interpretacji pojęć, ale stara się nakreślić nieco inny, dla pedagogów często nowy obszar ich funkcjonowania. Umiejscowienie wartości wolności i odpowiedzialności w obszarze działań zapobiegawczych, obecnych w praktyce pedagogicznej od co najmniej kilkunastu lat, z pozoru nie stanowi trudnego wyzwania, zważając, że mówimy głównie o profilaktyce uzależnień. Problem zaczyna się komplikować, kiedy w grę wchodzą nie tylko oddziaływania informacyjno-edukacyjne z zakresu tematyki zależności chemicznych czy behawioralnych, ale także szeroko rozumiana profilaktyka zachowań ryzykownych, czyli profilaktyka społeczna. 

Skąd motywacja, by podjąć owe pojęcia i ponownie, po raz wtóry zwrócić na nie uwagę, szczególnie w kontekście profilaktyki społecznej? Generalną inspiracją były spotkania autorki niniejszego artykułu z pedagogami i nauczycielami szkół podstawowych, którzy wykazywali chęć poznawania naukowych podstaw profilaktyki społecznej oraz możliwości wykorzystania ich w swojej codziennej praktyce edukacyjnej i wychowawczej. Spotkania miały charakter warsztatów, z wykorzystaniem metod podających oraz aktywizujących uczestników i organizowane były w związku z wprowadzeniem nowych przepisów regulujących pracę szkół w zakresie wychowania i profilaktyki. Jedną z najważniejszych zmian, jakie nastąpiły we wszystkich placówkach oświaty od dnia pierwszego września 2017, jest scalenie szkolnego programu wychowania i szkolnego programu profilaktyki. Z założenia decydentów jednak, połączenie nie ma charakteru stricte formalnego, ale ma przyjąć kształt merytoryczny, którego celem jest ukazanie istoty i wychowania i profilaktyki, a właściwie ponowne zdefiniowanie działań profilaktycznych jako uzupełniających, korygujących i wypełniających proces wychowawczy. Autorzy materiałów szkolących pedagogów do nowej podstawy programowej założyli, iż po pierwsze wychowanie ma być priorytetowe, a po drugie - ma mieć charakter świadomie realizowanego procesu wspierającego -  najlepiej w każdym kontakcie  - wszechstronny i holistycznie pojęty rozwój ucznia (Gaś, Poleszak, 2017). Przyjęto więc, że najważniejszym zadaniem szkoły w jej programie wychowawczo-profilaktycznym, jest wspieranie nie tylko psychofizycznego, społecznego, intelektualnego czy emocjonalnego rozwoju dzieci i młodzieży, ale także ich sfery moralnej i duchowej, a tym samym codzienne wdrażanie w świat wartości uniwersalnych (Chałas, 2017). Można bez wątpienia uznać, że zadanie postawione pedagogom i nauczycielom przez ustawodawcę jest niezwykle ważne, ale trudne, wymagające intensywnego samokształcenia oraz permanentnej pracy nad samym sobą. By wdrażać młodzież w świat wartości bowiem, trzeba samemu te wartości poznać, pielęgnować i nimi się kierować.

 (fr. artykułu, K. Kmiecik-Jusięga, Problemy -Opiekuńczo-Wychowawcze, 2018, nr 6)